Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2016

Η αφήγηση των παραμυθιών και η επίδρασή της στα οχτώ είδη νοημοσύνης του παιδιού


 85031 φορές
Η αφήγηση των παραμυθιών και η επίδρασή της στα οχτώ είδη νοημοσύνης του παιδιού
Έχει από καιρό ξεπεραστεί η αντίληψη πως ο έξυπνος και προικισμένος άνθρωπος, είναι αυτός που διαθέτει υψηλό δείκτη νοημοσύνης.
Τώρα πια, όταν μιλάμε για έναν άνθρωπο με αναπτυγμένη ευφυϊα, καλούμαστε να γνωρίζουμε για ποια από τα είδη νοημοσύνης μιλάμε, σε ποια από τις ευφυϊες του αναφερόμαστε. Το 1984 ο αναπτυξιακός ψυχολόγος και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, Ηoward Gardner, υποστήριξε πως δεν υπάρχει μια νοημοσύνη, κοινή για όλους τους ανθρώπους, για όλους τους πολιτισμούς και όλες τις εποχές. Αντίθετα, υπάρχουν οχτώ είδη νοημοσύνης, καθένα από τα οποία πηγάζει από διαφορετικό τμήμα του εγκεφάλου.
Πώς όμως μπορεί να συνδέεται η λειτουργία της αφήγησης των παραμυθιών με το ιδιαίτερο προφίλ της νοημοσύνης του παιδιού και την ανάπτυξη της πολλαπλότητάς του;
Τα παραμύθια παρέχουν στα παιδιά πολλαπλά ερεθίσματα, ώστε να αναπτύξουν αποτελεσματικά όλο το φάσμα της νοημοσύνης τους. Γνωρίζουμε ότι αυτά που μαθαίνει το παιδί ως το πέμπτο έτος της ηλικίας του αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των νοητικών δεδομένων για την υπόλοιπη ζωή του. Έρευνες νευροεπιστημών των τελευταίων χρόνων μας λένε ότι η ποσότητα, αλλά και η ποιότητα ερεθισμάτων που δίνουμε στα παιδιά από την πρώτη κιόλας ηλικία, όχι μόνο τα τροφοδοτούν με γνώσεις, αλλά δημιουργούν και τις συνάψεις στα εγκεφαλικά κύτταρα, συνθέτοντας και δημιουργώντας τη βάση, στην οποία θα αποθηκεύουν πληροφορίες για την υπόλοιπη ζωή τους.
Κατά τη διάρκεια της αφήγησης ενός παραμυθιού απαιτούνται και καλλιεργούνται τα περισσότερα, αν όχι όλα, είδη νοημοσύνης του παιδιού, τα οποία είναι τα ακόλουθα:

1. γλωσσική ή λεκτική νοημοσύνη
2. μουσική / ρυθμική νοημοσύνη
3. σωματική / κιναισθητική νοημοσύνη
4. συναισθηματική ή διαπροσωπική νοημοσύνη
5. ενδοπροσωπική νοημοσύνη
6. χωρική νοημοσύνη
7. φυσιογνωστική νοημοσύνη
8. λογική / μαθηματική νοημοσύνη

Η γλωσσική ή λεκτική νοημοσύνη

Η γλωσσική ή λεκτική νοημοσύνη αφορά όλες τις λεκτικές ικανότητες του ανθρώπου και εδράζεται στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Εκδηλώνεται με την ευαισθησία στον προφορικό και στον γραπτό λόγο, με την ικανότητα εκμάθησης και ομιλίας διαφορετικών γλωσσών και τη χρήση της γλώσσας για την επίτευξη κάποιων στόχων. Τη νοημοσύνη αυτή τη διαθέτει ο ποιητής, ο συγγραφέας, ο ρήτορας, κλπ. Σαφώς και με την αφήγηση των παραμυθιών καλλιεργείται αυτού του είδους η νοημοσύνη, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τον ποιητικό και συμβολικό λόγο των παραμυθιών, με τη φαινομενικά απλή και αλληγορική τους γλώσσα που είναι βαθιά ποιητική, όπως και ο προφορικός λόγος των παραμυθάδων αλλοτινών εποχών.
…. «Το παιδί ψάχνει να βρει σπίρτα για να ανάψει, να δει, αν έχει πραγματικά σκοτωμένο το θηρίο, αλλά δεν βρίσκει. Τότε, βλέπει ένα φως και φεύγει να πάει προς τα εκεί να πάρει σπίρτα, για να γυρίσει ν΄ανάψει. Εκεί που πήγαινε, συναντά μια γριά που τύλιγε ένα μασούρι κλωστή και της λέει:
– Τι κάνεις εδώ;
Αποκρίνεται εκείνη:
– Τυλίγω τη νύχτα για να ξημερώσει.
Το βασιλόπουλο της λέει:
– Μα εγώ δεν θέλω να ξημερώσει, για να προλάβω να πάρω φωτιά!….» [1]
Το παιδί γνωρίζει μέσα από τα παραμύθια τον θησαυρό της ελληνικής μας γλώσσας, την ποίηση που κρύβει μα και τη δυνατότητα να κατανοήσει μέσω αυτής τα μυστήρια της ύπαρξής του, μα και τα μυστήρια του σύμπαντος, τη δυνατότητα να συλλάβει τον κόσμο, ορατό και αόρατο και να τον δημιουργήσει, όπως τον οραματίζεται.

Η μουσική / ρυθμική νοημοσύνη

Η μουσική / ρυθμική νοημοσύνη εδράζεται στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου και εμπεριέχει την ικανότητα του ανθρώπου να νοιώθει τον ρυθμό, τη χροιά του ήχου, τη μελωδία, την ικανότητα για συναισθηματική έκφραση μέσω της μουσικής, είτε ως σύνθεση είτε ως εκτέλεση. Ωστόσο, η γλώσσα μπορεί να οριστεί σαν απλοποίηση της μουσικής, όπως μας λέει ο σπουδαίος μουσικός και Σούφι δάσκαλος Ιναγιάτ Χαν. Η μουσική κρύβεται μέσα στη γλώσσα, όπως η ψυχή κρύβεται μέσα στο σώμα. Και η γλώσσα των παραμυθιών έχει μουσική και ρυθμό, όπως ρυθμό έχει η ίδια η σύσταση του ανθρώπου, όπως ρυθμό έχει το Σύμπαν.
…«Ένας χρυσαετός πέταξε δεξιά του, απάνω απ΄τα νερά, και χάθηκε στον ορίζοντα μαζί με κάποιες λωρίδες ομίχλης σαν να εξατμίστηκε. Έκλεισε τα μάτια και αφουγκράστηκε το τραγούδι της θάλασσας:
Πέρα από τις λέξεις
πέρα από τη λογική
η χώρα της μη ύπαρξης υπάρχει
η χώρα της σκιάς και της φωτός
η χώρα της ηχούς και της ψευδαίσθησης
η χώρα των ποταμών, όπου οι άνθρωποι
έχουν χάσει το ποτάμι της ζωής μέσα τους,
το ποτάμι της ζωής
το ποτάμι της ζωής έχει χαθεί.»…. [2]

Η σωματική / κιναισθητική νοημοσύνη
Ο παραμυθάς κατά την αφήγηση μιλά όχι μόνο μέσα από τον λόγο, μα και μέσα από το σώμα του, από τις κινήσεις των χεριών του μα και ολόκληρου του σώματός του. Το σώμα του παραμυθά εκπέμπει το νόημα των ιστοριών του, ακόμα και σε κάποιον για τον οποίον η γλώσσα που εκφέρει, είναι ακατανόητη και έτσι οι ιστορίες και τα παραμύθια μπορούν να ξεπεράσουν τα όρια της γλώσσας. Η κιναισθητική νοημοσύνη έγκειται στην ικανότητα παρατήρησης και μίμησης ή αναπαράστασης του παρατηρούμενου γεγονότος και συνιστά κυρίως το δραματικό ταλέντο που διαθέτουν ηθοποιοί, χορευτές, χορογράφοι, μίμοι, παραμυθάδες, καλλιτέχνες που υπηρετούν την τέχνη της παράστασης, τεχνίτες, κλπ.
Ωστόσο, αυτή η ικανότητα παρατήρησης και αναπαράστασης αποτελεί και ένα συστατικό σημαντικό στη διαδικασία μαθητείας του παιδιού. Μέσα από την αφήγηση των παραμυθιών παρέχεται στο παιδί η ευκαιρία να αναπτύξει τις κινητικές του δεξιότητες και να εκφράσει ιδέες, γνώσεις και συναισθήματα συνεργατικά με τον εγκέφαλο, συνδυάζοντας την αντίληψη με την κίνηση. Για τούτο και είναι σημαντικές και οι εφορμήσεις μέσα από το παραμύθι για δράσεις που μπορούν να κινητοποιήσουν, να καλλιεργήσουν και να αναπτύξουν τη σωματική νοημοσύνη του παιδιού, την ικανότητα του σώματός του να λειτουργήσει αρμονικά με τον εγκέφαλο και με τη βοήθειά του να επιλύει προβλήματα.
Η συναισθηματική ή διαπροσωπική νοημοσύνη

Η συναισθηματική ή διαπροσωπική νοημοσύνη βασίζεται στην ικανότητα του ανθρώπου να καταλαβαίνει τους άλλους και εδράζεται στον μετωπιαίο λωβό και στο νέο φλοιό του εγκεφάλου. Πιο συγκεκριμένα, συνίσταται στο να μπορεί να διακρίνει κάθε αλλαγή στις διαθέσεις, τις προθέσεις και τη συμπεριφορά των ανθρώπων που τον περιβάλλουν, ακόμα και αν οι αλλαγές αυτές δεν είναι εμφανείς. Να μπορεί να επισημάνει τους σκοπούς, τα κίνητρα και τα ενδιαφέροντα των ανθρώπων, τις πραγματικές ανάγκες τους και τα ιδιαίτερα χαρίσματά τους.
Διδάσκαλοι, παιδαγωγοί, χαρισματικοί ηγέτες, ηθοποιοί, γονείς, ψυχολόγοι, θεραπευτές, κλπ. βασίζονται στη διαπροσωπική νοημοσύνη. Και ο παραμυθάς διαθέτοντας αυτή τη νοημοσύνη, μπορεί να διαγνώσει σε κάθε στιγμή της παράστασης και του μοιράσματος των ιστοριών, τις διαθέσεις και τις ανάγκες του κοινού και ανάλογα να προσαρμόσει την εξιστόρηση των παραμυθιών του. Ο παραμυθάς μπορεί να καταφέρει μέσα από την τέχνη του να μετασχηματίσει κάποια σημεία των πραγματικοτήτων γύρω του, ακόμα και να οδηγήσει στην ισορροπία ή την αποκατάσταση μιας ψυχικής κατάστασης δύσκολης ή μιας ασθένειας.
Το παιδί μέσα από τα παραμύθια μαθαίνει να παρατηρεί τις συμπεριφορές των ηρώων, τα κρυμμένα κίνητρα, τους σκοπούς, την αλήθεια τους, το δημιουργικό δυναμικό τους. Μελετώντας τη συμπεριφορά των ηρώων του παραμυθιού, κατανοεί καλύτερα τον εαυτό του, αλλά και το περιβάλλον του, λαμβάνει απαντήσεις για ζητήματα που μπορεί να το προβληματίζουν, να το στεναχωρούν ή να του προκαλούν ανησυχία ή φόβο. Ο τρόπος που ο ήρωας καταφέρνει να υπερβεί τα εμπόδια και να πραγματώσει το όνειρό του, ενεργοποιεί την εσωτερική δύναμη και το θάρρος του παιδιού, του μεταδίδεται το μήνυμα ότι μπορεί και αυτό να τα καταφέρει, να ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες και τα εμπόδια που ως δοκιμασίες εμφανίζονται στη ζωή, όπως και στα παραμύθια.
Παράλληλα, ενεργοποιείται και η ενσυναίσθηση στο παιδί, η ικανότητα να μπαίνει στη θέση και των άλλων ανθρώπων, να επιχειρεί να κατανοήσει τις ανάγκες τους, τις επιθυμίες τους και να μπορεί να συλλειτουργεί, να συνονειρεύεται, να συνεργάζεται, να συνδημιουργεί. Η ανάπτυξη της διαπροσωπικής νοημοσύνης μέσα από τα παραμύθια βοηθά το παιδί να ελέγξει τα εγωιστικά του ένστικτα και επιθυμίες, να ενσωματωθεί πιο αρμονικά στην ομάδα των συνομηλίκων του, στην κοινότητά του τη σχολική, κλπ.

Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη

Η ενδοπροσωπική νοημοσύνη δίνει την ικανότητα στον άνθρωπο να εμβαθύνει και να κατανοήσει τον ίδιο του τον εαυτό, να επιτύχει το γνώθι σαυτόν μέσα από τη διαδικασία του ένδον σκάπτειν, της ενδοσκόπησης και ενδοπαρατήρησης.
Αυτός που έχει προικιστεί με οξυμμένη αυτού του είδους τη νοημοσύνη, μπορεί να μεταφέρει τα συναισθήματά του με συμβολικούς κώδικες, να έχει τις δεξιότητες της αυτοσυγκέντρωσης, της επιμέλειας, της προσοχής, της υψηλής μεθοδικότητας στη σκέψη, της ανάγνωσης και της κατανόησης των εμπειριών του, εξωτερικών και κυρίως εσωτερικών και αυτών που αισθάνεται.
Και ο παραμυθάς στηρίζεται στην ενδοπροσωπική νοημοσύνη του για να κατανοεί τους ήρωες των παραμυθιών που αφηγείται και να συμπάσχει με τα παθήματα, τις δοκιμασίες και τις περιπέτειές τους. Ο παραμυθάς ζει στην πραγματικότητα τον κάθε έναν από αυτούς τους ρόλους, τον ρόλο του βασιλιά, τον ρόλο του φτωχού μα προκομμένου ράφτη, τον ρόλο του θεόρατου γίγαντα που κολλά χρυσά φλουριά απάνω στα ασημοπράσινα φύλλα μιας ελιάς, τον ρόλο του ψαριού που μιλά μ΄ανθρώπινη φωνή και αμέτρητους άλλους. Δεν δανείζει απλώς τη φωνή του στους ήρωες αυτούς, αλλά βιώνει μέσα από αυτούς τα συναισθήματά τους και τις εμπειρίες τους, πονά μαζί τους, αλλά και χαίρεται. Μερικές φορές συγκινείται και ίσως και κλαίει αφηγούμενος ένα παραμύθι, σα να αφηγείται τη δική του ζωή και τον πόνο που μέσα του κουβαλεί.
Ο παραμυθάς διαθέτει οξυμμένη ενδοπροσωπική, αλλά και διαπροσωπική νοημοσύνη και έτσι μπορεί να διατηρεί σε πνευματικό και ψυχικό πεδίο την ισορροπία των συνταξιδευτών του στο παραμυθοταξίδεμα λειτουργώντας με κάποιον τρόπο σαν οδηγός στο ταξίδι ή σαν θεραπευτής.
Έτσι και στο παιδί μέσα από την αφήγηση των παραμυθιών, του παρέχεται η ευκαιρία να αναπτύξει την ενδοπροσωπική του νοημοσύνη, να κατανοήσει τους ανθρώπους γύρω του καλύτερα κατανοώντας τον εαυτό του. Τα παραμύθια μπορούν να λειτουργήσουν σαν ένα θαυμάσιο εργαλείο αυτογνωσίας που μπορεί να οδηγήσει το παιδί στο να αρχίσει να αντιλαμβάνεται κρυμμένα κομμάτια του εαυτού του, κίνητρα, σκοπούς, συναισθήματα, σκέψεις, οράματα και τελικά να επιτύχει το ζητούμενο κάθε ανθρώπινης ύπαρξης, που δεν είναι άλλο από το ταξίδι μύησης της ψυχής και τη γνώση του Ανώτερου Εαυτού, της αληθινής ουσίας της ύπαρξής μας.
Η ακρόαση παραμυθιών από πολύ μικρή ηλικία, βοηθά το παιδί να κατανοήσει την εσωτερική ζωή κάθε ανθρώπου και να αναπτύξει έτσι την ενδοπροσωπική του νοημοσύνη, αλλά και να δομήσει τη ψυχική του ισορροπία. Και εκεί ακριβώς έγκειται και η θεραπευτική χρήση και λειτουργία των παραμυθιών, στο γεγονός ότι μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να επανασυνδεθεί με τον πυρήνα της ύπαρξής του.
Η χωρική νοημοσύνη

Η χωρική νοημοσύνη σχετίζεται με την ικανότητα του ανθρώπου να αναπαραστήσει το χώρο που βλέπει εντός του και εδράζεται στο δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου. Τον βοηθά να παρατηρεί ένα αντικείμενο ή μια μορφή και να δημιουργεί συνθέσεις, αναπαριστώντας το με έναν ακριβή τρόπο.
Συνίσταται στην ικανότητα:
– της δραστικής φανατασίας
– του καλού προσανατολισμού στον χώρο
– του χειρισμού των εικόνων για σκέψη και δημιουργία
– την αναγνώριση της σχέσης αντικειμένων και διαστημάτων
– την θεώρηση από διαφορετικές οπτικές γωνίες
Παρατηρείται η νοημοσύνη αυτή σε αρχιτέκτονες, ζωγράφους, γλύπτες, καλλιτέχνες, οδηγούς, καπετάνιους, εφευρέτες, κλπ.
Τα παιδιά με χωρική νοημοσύνη μαθησιακά μπορούν να αποδώσουν καλύτερα σκεπτόμενα με εικόνες, έχουν τη λεγόμενη οπτική μνήμη, οργανώνουν τις σκέψεις τους στον χώρο και συγκροτούν τις ιδέες τους πριν τις γράψουν. Τους αρέσει να σκέφτονται με εικόνες και να τις δημιουργούν. Τα παραμύθια μιας και έχουν έντονη εικονοποιϊα, παρέχουν στα παιδιά το πεδίο ανάπτυξης της σκέψης με εικόνες και βέβαια ο άξιος παιδαγωγός ή ο γονιός που είναι αναζητητής στο μονοπάτι της αυτογνωσίας και θέλει να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του και κατά συνέπεια και το παιδί του, μπορεί να συμβάλλει με κάποιους τρόπους μέσα από την αφήγηση των παραμυθιών στην ανάπτυξη της νοημοσύνης του χώρου του παιδιού.
Η φυσιογνωστική νοημοσύνη

Η φυσιογνωστική νοημοσύνη συνίσταται στην ικανότητα του ανθρώπου να αναγνωρίζει και να κατηγοριοποιεί το φυτικό και ζωικό βασίλειο. Τέτοια ευφυϊα διαθέτουν οι βοτανολόγοι, οι βιολόγοι, οι γεωργοί, οι γεωλόγοι, οι σεφ, κλπ.
Αυτή τη νοημοσύνη μπορούν να την αναπτύξουν τα παιδιά μέσα από την επαφή τους με τη φύση, με εργασίες που σχετίζονται με την παρατήρηση φυσικών φαινομένων, με τη συλλογή βοτάνων, την καλλιέργεια της γης, κλπ. Στα λαϊκά μαγικά παραμύθια τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τη φύση. Εκεί τα πουλιά μιλούν, τα δέντρα τραγουδούν, τα ψάρια χορεύουν, τα ζώα συμβουλεύουν, η θάλασσα σε ταξίδια γνώσης καλεί και για το ανείπωτο μιλεί. Τα παραμύθια φτιάχτηκαν από ανθρώπους αλλοτινών εποχών που δεν είχαν ακόμα χάσει τη σύνδεση με τη φύση και τις στοιχειακές της οντότητες, που μπορούσαν να ακούνε τη φωνή των δέντρων, των ζώων και των πουλιών, που συνδεόμενοι με την εσώτερη φωνή τους, μπορούσαν να ακούνε και τη φωνή των κόσμων γύρων τους. Έτσι το παιδί μέσα από τα παραμύθια καλλιεργεί την ευαισθησία του σχετικά με το φυσικό περιβάλλον και αντιλαμβάνεται πως και η πέτρα έχει ψυχή και το δέντρο αγαπά και το πουλί δημιουργεί με τον ήχο του έναν κόσμο και μια πραγματικότητα μεταμορφώνει.
Η αριθμητική / λογική νοημοσύνη

Η αριθμητική / λογική νοημοσύνη σχετίζεται με την ικανότητα της επαγωγικής και παραγωγικής ανάλυσης προβλημάτων, με την εκτέλεση μαθηματικών πράξεων, τον χειρισμό μαθηματικών συμβόλων και αριθμητικών σχέσεων, την υλοποίηση επιστημονικής έρευνας, τη συγκράτηση σειράς από λεπτομέρειες στη μνήμη. Φιλόσοφοι, μαθηματικοί, λογιστές, προγραμματιστές, ντετέκτιβ διαθέτουν τέτοια νοημοσύνη. Τα παιδιά που έχουν αναπτυγμένη την αριθμητική νοημοσύνη μαθαίνουν καλύτερα μέσα από αριθμούς και λογική σκέψη και αναζητούν την σχέση αιτίας αποτελέσματος σε κάθε πρόβλημα.
Τα εκπαιδευτικά συστήματα των περισσοτέρων δυτικών χωρών στηρίζονται στην ανάπτυξη κατά κύριο λόγο της αριθμητικής / λογικής νοημοσύνης και δευτερευόντως καλλιεργούν ένα μικρό τμήμα της γλωσσικής νοημοσύνης και εκεί ακριβώς έγκειται και η αποτυχία τους, στο γεγονός ότι παραμελούν τα υπόλοιπα είδη νοημοσύνης του παιδιού και έτσι δεν συντελούν στο να εκδιπλωθεί το ουράνιο τόξο των χαρισμάτων του παιδιού, να καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί ολόκληρο το δημιουργικό δυναμικό, με το οποίο έχει έρθει στη ζωή.
Τα παραμύθια συντελούν στην εμπλουτισμένη μάθηση και στην ανάπτυξη των περισσοτέρων όψεων της πολλαπλής νοημοσύνης του παιδιού. Και το βέβαιο είναι πως κατά τη διάρκεια μιας αφήγησης παραμυθιών καλλιεργούνται η γλωσσική, η μουσική, η σωματική / κιναισθητική, η σναισθηματική ή διαπροσωπική και η ενδοπροσωπική νοημοσύνη του παιδιού, όψεις που παραμελούνται από τα σύγχρονα σχολεία και έτσι το παιδί συρρικνώνεται, περιορίζεται και συνθλίβεται ως προς την ανάπτυξή του σε ψυχοπνευματικό πεδίο. Ας έχουμε όμως στο νου και στην καρδιά, και ας μην λησμονούμε πως το ζητούμενο είναι μέσω της παιδείας μας η πλήρης ανάπτυξη και καλλιέργεια όλου του ψυχοπνευματικού υλικού, με το οποίο έχουμε εξοπλιστεί και η εξύψωση και εξέλιξη της συνειδητότητάς μας σε ανώτερα επίπεδα από το υλικό.
Για τούτο, και τα παραμύθια, όπως και οι μύθοι από τον πλούσιο θησαυρό της πολιτισμικής και πνευματικής μας κληρονομιάς οφείλουν να κατέχουν σημαντική θέση στην παιδεία και στα σχολεία μας, μιας και εμφέρουν μυστικά κλειδιά για την κατανόηση των μυστηρίων της ύπαρξής μας, μα και των μυστηρίων του κόσμου και των σύμπαντος.
Η ανθρώπινη ψυχή άλλωστε, όπως τόσο εύστοχα ο Rudolf Steiner εξέφρασε, χρειάζεται την ουσία των παραμυθιών να ρέει μέσα της, όπως το σώμα χρειάζεται τις θρεπτικές ουσίες να κυλούν μέσα στις φλέβες του.
Η ανθρώπινη ψυχή χρειάζεται τη χαρά πέρα από τα τείχη του κόσμου…
«Τυφλή ψυχή, οπλίσου με τον πυρσό των μυστηρίων, και μέσα στην επίγεια νύχτα θ΄ανακαλύψεις το φωτεινό πανομοιότυπό σου, τη θεσπέσια ψυχή σου. Ακολούθησε αυτόν τον θείο οδηγό, και θα είναι το πνεύμα σου. Γιατί κρατά το κλειδί των περασμένων και των μελλοντικών ζωών σου» [3]
[1]. Λουδοβίκου Ρουσέλ, «Παραμύθια της Μυκόνου», επιμέλεια: Π. Κουσαθανάς, εκδόσεις Δήμος Μυκόνου και Ίνδικτος[2]. Ζωή Νικητάκη, «Παραμύθια για της καρδιάς μας την αλήθεια», εκδόσεις Κονιδάρη[3]. Αιγυπτιακή Βίβλος των νεκρών, «Μεγάλοι Μύστες» Εδ. Συρέ, εκδ. Κάκτος
Της Ζωής Νικητάκη

Πηγή: omorfizoi.gr

Σάββατο 20 Αυγούστου 2016

Όταν έρχεσαι στο σχολείο να ρωτήσεις για το παιδί σου, να έρχεσαι μόνο με αγάπη

person-976759_1920


Έρχεσαι ένα πρωινό στο σχολείο θυμωμένη γιατί το παιδί σου το χτύπησε ένα άλλο παιδί. Αραδιάζεις μία λίστα κατηγοριών για τον «δράστη». «Αυτά τα κάνει και στην παιδική χαρά» μου λες και απαιτείς να τον τιμωρήσω.

Έρχεσαι ένα πρωινό στο σχολείο απογοητευμένη και μου λες πως θέλεις να αλλάξω θρανίο στο παιδί σου γιατί ο διπλανός του είναι «αργός» κι ο γιος σου χάνει πολύτιμο χρόνο από την μάθηση με το να του εξηγεί ξανά τις ασκήσεις.

Έρχεσαι ένα πρωινό στο σχολείο φουριόζα και μου πετάς, δήθεν αδιάφορα, πως το θέμα που δουλεύουμε στην τάξη δεν το δουλεύουν τα διπλανά σχολεία και πως ίσως θα ταίριαζε καλύτερα να ασχοληθούμε με τις αγροτικές εργασίες του χωριού, αφού τα παιδιά έχουν κι αντίστοιχα βιώματα. Άλλωστε αγρότες θα γίνουν όταν μεγαλώσουν, τι τα ενδιαφέρει η κίνηση των πλανητών κι η αστρονομία;

Έρχεσαι ένα πρωινό στο σχολείο αγχωμένη και με ρωτάς όλο αγωνία πότε θα μάθουμε να γράφουμε γραμματάκια κι αριθμούς και πως τα άλλα νηπιαγωγεία κάνουν κάθε μέρα φύλλα εργασίας. Αγχώνεσαι να μάθει το παιδί σου να διαβάζει πριν πάει στο δημοτικό.

Έρχεσαι ένα πρωινό στο σχολείο εκνευρισμένη και κάνεις παράπονα πως το παιδί σου δεν τρώει στο σπίτι αυτά που του δίνεις επειδή «έτσι είπαμε στο σχολείο» και πως ο χρόνος σου είναι περιορισμένος για να ικανοποιείς τα γευστικά γούστα των τριών παιδιών σου.

Έρχεσαι ένα πρωινό στο σχολείο με απολογητικό ύφος και φέρνεις την κόρη σου άρρωστη, με πυρετό, ισχυριζόμενη πως «χθες είχε μόνο λίγες μυξούλες μωρέ και κάτι δέκατα- σήμερα είναι καλά».

Έρχεσαι ένα πρωινό στο σχολείο έξω φρενών, να ζητήσεις ως πατέρας εξηγήσεις επειδή ο γιος σου χθες σου είπε πως όταν έπεσε στο διάλειμμα κι έβαλε τα κλάματα η κυρία του είπε πως και οι άντρες κλαίνε από πόνο ή στενοχώρια.

Έρχεσαι ένα πρωινό στο σχολείο πλημμυρισμένος/η από χίλια δυο συναισθήματα. Αλλά όταν έρχεσαι στο σχολείο δεν σκέφτεσαι ή δεν γνωρίζεις πως:

Το παιδί που χτύπησε το δικό σου έχει υπερκινητικότητα και διάσπαση προσοχής, κι απλά δεν ελέγχει καλά το σώμα του. Πως το μόνο που ήθελε ήταν μια παρέα  κι αυτός ήταν ο τρόπος του για να τραβήξει την προσοχή. Πως μαζί με τους γονείς κάνουμε μεγάλο αγώνα να μάθει αυτό το παιδί να αυτορυθμίζεται και πως η τιμωρία δεν αποτελεί λύση. Η αγάπη όμως, ναι.

Τον γιο σου τον έβαλα επίτηδες να καθήσει με τον συμμαθητή που δεν θέλεις, ακριβώς γιατί είναι καλός μαθητής και βοηθά τον συμμαθητή του ενώ ταυτόχρονα και τον εαυτό του, αφού η μάθηση κατακτάται καλύτερα όταν εξηγούμε αυτό που μαθαίνουμε στους άλλους.

Πράγματι, τις αγροτικές εργασίες τις γνωρίζουν πολύ καλά τα παιδιά του χωριού. Προχθές όμως που είχαμε έκλειψη σελήνης, τα παιδιά παρακινημένα από το ενδιαφέρον τους ρώτησαν για το φαινόμενο και ζήτησαν να μάθουν περισσότερα. Κάθε μέρα ασχολούνται με τους πλανήτες τουλάχιστον μια ώρα- την ελεύθερη, αυτήν που θα μπορούσαν να παίζουν στην αυλή. Έφτιαξαν μόνα τους το ηλιακό σύστημα- ναι, αυτό που νομίζατε πως αγοράσαμε από το βιβλιοπωλείο. Κι επιπλέον, δεν γνώριζα πως αστροναύτες γίνονται μόνο τα παιδιά των πόλεων.

Το παιδί σου ήδη γνωρίζει να γράφει, να μετρά και να διαβάζει με τον δικό του τρόπο. Κάθε θέμα που δουλεύουμε περιέχει λόγο τόσο γραπτό όσο και προφορικό, αριθμητική, φυσικές επιστήμες, ποίηση, λογοτεχνία, φυσική και θεατρική αγωγή, μουσική και τόσα άλλα. Το παιδί σου προετοιμάζεται για να πάει στο δημοτικό, όπως πρέπει να προετοιμαστεί, κυρίως όμως μαθαίνει να χρησιμοποιεί το μυαλό του και να καλλιεργεί το πνεύμα του.

Στο σχολείο μαθαίνουμε να τρώμε υγιεινά, να φροντίζουμε και να σεβόμαστε το σώμα μας. Αν δεν έχεις χρόνο να δώσεις στο παιδί σου ένα γιαούρτι ή ένα φρούτο αντί για κρουασάν ή σοκολάτα, τότε σίγουρα πρέπει να αναθεωρήσεις τις απόψεις σου περί χρόνου. Κανείς δε σου ζήτησε να ανοίξεις φύλλο για να φτιάξεις τυρόπιτα (αν και θα ήταν μια θαυμάσια ιδέα!).

Στο σχολείο σεβόμαστε και προστατεύουμε την υγεία την δική μας αλλά κι όλων των παιδιών. Ένα άρρωστο παιδί μπορεί πολύ εύκολα να κολλήσει τα υπόλοιπα, τα οποία έπειτα θα ξανακολλήσουν το δικό σου, αν συνεχίσουν όλα να έρχονται άρρωστα στην τάξη. Καταλαβαίνω πως ίσως δεν έχεις πού να το αφήσεις, όμως πρέπει να βρεις μια λύση για λίγες μέρες. Σεβάσου πρώτα το παιδί σου που σέρνεται άρρωστο μέσα στην τάξη, έπειτα τα υπόλοιπα παιδιά και τέλος τους εκπαιδευτικούς, που αν αρρωστήσουν θα κλείσει όλο το τμήμα (και τότε πού θα το αφήσεις;).

Τα αγόρια, όπως και οι άντρες έχουν συναισθήματα και κλαίνε. Και δεν υπάρχει καμιά ντροπή σε αυτό. Στο να είσαι άνθρωπος δηλαδή. Το λέω σε εσένα που κλαις κρυφά τις νύχτες όταν σε σφίγγουν τα οικονομικά προβλήματα, όταν είδες την κόρη σου να γεννιέται και τον γιο σου να παίρνει το δίπλωμά του. Δοκίμασε να το κάνεις φανερά και θα δεις πως μόνο αγκαλιές κι αγάπη θα εισπράξεις. Ακριβώς όπως αγκαλιάζουμε και τα παιδιά που κλαίνε στο σχολείο και ο πόνος «περνάει αμέσως»!

Γι’ αυτό, όταν έρχεσαι στο σχολείο για να μιλήσεις για το παιδί σου, να έρχεσαι μόνο με αγάπη!

γράφει η Κατερίνα Πουρίδου

Τρίτη 16 Αυγούστου 2016

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΤΑΝ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΜΕ ΠΑΡΕΑ!



  • ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΤΑΝ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΜΕ ΠΑΡΕΑ!
  •  ΓΙΑΤΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ ΕΙΝΑΙ ΙΔΑΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΑΙΔΙ; 
  • ΟΛΕΣ ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΣΥΝΑΔΟΥΝ ΚΑΙ ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ ΟΤΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΤΑΝ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΜΕ ΠΑΡΕΑ. 
  • ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΑΦΟΜΟΙΩΝΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΕΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ.
  • ΕΠΙΣΗΣ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΙ ΠΟΛΛΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ, ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΟΤΑΝ ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ ΣΕ ΕΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 

“… Το παιδί μου δεν συγκεντρώνεται στην τάξη των αγγλι- κών, μήπως να το βάλω σε ιδιαίτερο;” “…. Ο Νίκος μου φαίνεται ότι δεν προχωράει στο φροντιστή- ριο όσο θα μπορούσε, μήπως να κάνει αγγλικά στο σπίτι με δασκάλα;” “…Θέλω να έχουμε ξεμπερδέψει και με το Proficiency πριν αρχίσει η κόρη μου να μελετάει για τις εισαγωγικές. Μήπως με τα ιδιαίτερα αγγλικών θα προχωρήσει γρηγορότερα;” “…. Πολύ δυσκολεύεται ο γιος μου με τα αγγλικά, μήπως θα τα καταλάβαινε και θα τα μάθαινε καλύτερα αν έκανε μάθημα στο σπίτι με δασκάλα; 

Αυτές είναι μερικές από τις ανησυχίες των γονιών που συ- χνά τους ωθούν να επιδιώκουν τα ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι, ειδικά στην ξένη γλώσσα αλλά και σε άλλα μαθήματα. Είναι όμως τα ιδιαίτερα η σωστή λύση γι’ αυτά που τους απα- σχολούν; Η απάντηση δεν είναι αυτή που θα περίμενε κανείς.
Κι ας δούμε γιατί: 
Μια τάξη δέκα παιδιών έχει έντεκα δασκάλους. Στο σχολείο ξένης γλώσσας το παιδί διδάσκεται εξίσου από τις προσπάθειες των συμμαθητών του, από τις επιτυχίες και τα λάθη τους, όσο διδάσκεται και από το δάσκαλο! Μάθηση δεν σημαίνει απλά “παίρνω πληροφορίες”. Σημαίνει “παίρνω πληροφορίες και τις κάνω γνώση, τις κατακτώ, τις βιώνω.” Η τάξη λοιπόν με τους υπόλοιπους μαθητές της γίνεται μια διαρκής πηγή βιωματικών μαθησιακών εμπειριών που εμπλουτίζουν τη μαθησιακή διαδικασία. 
Και επιπλέον, στο κοινωνικό περιβάλλον διδάσκεται τις κοινωνικές δεξιότητες μάθησης που είναι αναντικατάστατες. Αποκτά δηλαδή την ικανότητα να μαθαίνει μαζί με άλλους, την οποία θα συνεχί- σει να αξιοποιεί σε όλη τη ζωή του! 
Πειθαρχία 
Πολλοί γονείς νομίζουν ότι το παιδί θα πειθαρχήσει όταν βρί- σκεται μόνο του μαζί με ένα δάσκαλο γλώσσας. Πόσο μεγάλο λάθος είναι αυτό. Η ζωή στη συνέχεια θα το υποχρεώνει μό- νιμα να συγκροτείται σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Όσο πιο νωρίς μάθει το παιδί να εργάζεται ομαδικά, τόσο καλύτερα θα αποδίδει αργότερα στη ζωή, στη δουλειά, στην κοινωνία. Αργότερα, ο γονιός που έχει μάθει το παιδί του με ατομικό προπονητή θα αναρωτιέται γιατί στο Πανεπιστήμιο ή στη ζωή ή στο επάγγελμα, το παιδί δεν πειθαρχεί και δεν αυτοσυγκροτείται; Κι όμως, στο μάθημα το παιδί δεν χρειάζεται ατομικό προπονητή. Χρειάζεται καλό δάσκαλο που να του εμπνέει πίστη στον εαυτό του και όρεξη να τα καταφέρει. Επίσης η ενθάρρυνση των γονιών, όπως και τα κοινά βιώματα της ομάδας είναι πολύ σημαντικά. Τα παιδιά μοιράζονται τις έγνοιες τους, και χωρίς καν να το καταλαβαίνουν, ζουν την άμιλλα που τα σπρώχνει μπροστά.
Ομαδικότητα
Η ομαδικότητα είναι ένα εξαιρετικό μαθησιακό εργαλείο. Το παιδί παρακινείται από τους υπόλοιπους μαθητές. Βάζει στό- χους βλέποντας αυτούς που ήδη έχουν προχωρήσει, αλλά ξέρει ότι υπάρχουν κι άλλοι που ακολουθούν, στις μικρότε- ρες τάξεις, άρα δεν απογοητεύεται. Η ομαδικότητα συνδαυ- λίζει τη μάθηση μέσα από κέφι, τη χαρά της σύνδεσης, την αί- σθηση του “ανήκειν” σε μια ομάδα που ο καλός δάσκαλος έχει φροντίσει να δέσει, να λειτουργεί θετικά.
 Επικοινωνία
Η ξένη γλώσσα είναι κάτι ζωντανό. Δεν τη μαθαίνει κανείς έτσι απλά για να “βρίσκεται”, αλλά για να τη χρησιμοποιεί, για να αποτελεί εφόδιο στο μέλλον, στο επάγγελμα, στις σχέσεις.
 • Οι μελέτες αποδεικνύουν ότι τα παιδιά ζουν μια σαφέστατα πιο ποιοτική μαθησιακή διαδικασία μέσα στην τάξη, μαζί με μια ομάδα παιδιών.
 • Οι περισσότερες μαθησιακές προκλήσεις αντιμετωπίζονται αποτελεσματικότερα μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής μάθησης.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΟ- ΕΡΕΥΝΗΤΡΙΑ ΑΓΝΗ ΜΑΡΙΑΚΑΚΗ INFO@MINDSEARCH.GR

Παρασκευή 5 Αυγούστου 2016

Σε ποια ηλικία πρέπει να αρχίσουν τα παιδιά μου Αγγλικά;


Η Άσπα είναι μια μαμά blogger με 2 κόρες
 και γράφει εδώ την άποψή της για κατάλληλη ηλικία να αρχίσει ένα παιδί την εκμάθηση της ξένης γλώσσας.


Παρασκευή 22 Ιουλίου 2016

H συμβουλή του Αϊνστάιν για τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών

Mια νεαρή μητέρα ρώτησε τον Αϊνστάιν τι θα μπορούσε να κάνει για να προετοιμάσει καλύτερα το πεντάχρονο παιδί της για το σχολείο και τη ζωή. Ήρεμος και χαμογελαστός, ο μεγάλος φυσικός της απάντησε: «Να του λέτε παραμύθια». «Καλά τα παραμύθια, αλλά τι άλλο;» απόρησε η νέα μητέρα. «Πολλά παραμύθια», επέμεινε ο άνθρωπος που σφράγισε τη σύγχρονη επιστήμη. Και όταν η μητέρα ρώτησε τρίτη φορά, κάπως δύσπιστα: «Καλά, εντάξει, αλλά και τι άλλο;», ο Αϊνστάιν είπε πως «δε χρειάζεται τίποτα περισσότερο. Μονάχα κι άλλα παραμύθια. Πάρα πολλά παραμύθια».
 Δεν έχουν όμως πειστεί όλοι ότι τα παραμύθια είναι τόσο σημαντικά για τα παιδιά. Έρευνα που έγινε σε γονείς στη Βρετανία αναφέρει ότι το 25% δε διαβάζουν παραμύθια σε παιδιά κάτω των 5 ετών, είτε επειδή θεωρούν ότι είναι πολύ τρομακτικά, είτε επειδή δε συμφωνούν με το πρότυπο ζωής που δίνουν στα παιδιά (τι πρότυπο δίνει η Ωραία Κοιμωμένη που περιμένει τον ωραίο πρίγκιπα να τη φιλήσει για να ξυπνήσει;). Κάνει τόσο λάθος ο Αϊνστάιν λοιπόν; Μάλλον όχι. Ας δούμε γιατί τα παραμύθια είναι πολύτιμη πνευματική «τροφή» για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, ακόμη και τα πιο τρομακτικά:
1) Τα παραμύθια δείχνουν στα παιδιά πώς να λύνουν προβλήματα: Μικροί και μεγάλοι μαθαίνουν από τους πρωταγωνιστές μίας ιστορίας. Όπως συμβαίνει με μία διδακτική θεατρική παράσταση ή ένα καλό βιβλίο, έτσι ακριβώς τα παιδιά διδάσκονται από ένα κλασικό παραμύθι. Αυτές οι ιστορίες που συμβαίνουν «μια φορά κι έναν καιρό», βοηθούν τα παιδιά να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη. Να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό και να δουν ότι με τη φαντασία, το θάρρος και την υπομονή λύνονται τα προβλήματα. Όπως ακριβώς έγινε και με την «Ωραία Κοιμωμένη».
2) Τα παιδιά νικούν το φόβο: «Τα παραμύθια δε λένε στα παιδιά ότι υπάρχουν δράκοι. Τα παιδιά ήδη γνωρίζουν ότι δεν υπάρχουν δράκοι. Τα παραμύθια λένε στα παιδιά ότι οι δράκοι μπορούν να ηττηθούν», είχε πει ο Βρετανός συγγραφέας G.K. Chesterton. Ο διάσημος συγγραφέας και παιδοψυχολόγος, Bruno Bettelheim, πίστευε ότι τα παραμύθια είναι σημαντικά για την ανάπτυξη των παιδιών, επειδή οι βασικοί χαρακτήρες–που είναι και οι ίδιοι παιδιά πολλές φορές–επιδεικνύουν θάρρος και νικούν σε έναν κόσμο γιγάντων και εχθρικών ενηλίκων.
3) Τα παραμύθια προετοιμάζουν τα παιδιά για τις δυσκολίες της ζωής: Μέσα από τα παραμύθια, τα παιδιά συναντούν προκλήσεις με τις οποίες παλεύουν και οι ενήλικες: την προδοσία, τις ίντριγκες, τους τσακωμούς και τη ζήλια. Είναι οι άσχημες πλευρές της ζωής, που δε λείπουν από τους παραδοσιακούς μύθους και τα παραμύθια. «Τα παραμύθια επεξεργάζονται τόσες πολλές φοβίες, όχι μόνο προσωπικές, αλλά όλης της κοινωνίας, αλλά το κάνουν με έναν τρόπο ασφαλή, γιατί όλα αυτά συμβαίνουν…μια φορά κι έναν καιρό», εξηγεί η Μαρία Τατάρ, καθηγήτρια στο Harvard College. 
4)Δίνουν ευκαιρία για διάλογο: Τέτοιες ιστορίες «ελεγχόμενου φόβου» δίνουν μία θαυμάσια ευκαιρία στους γονείς να συζητήσουν με τα παιδιά τους τις πιο βαθιές τους ανησυχίες και ανασφάλειες από τον πραγματικό κόσμο. Οι φανταστικοί χαρακτήρες συνεισφέρουν θετικά στο διάλογο. Δεν μπορεί να γίνει το ίδιο με μία ταινία, ούτε καν με το θέατρο.
5) Τα παραμύθια μιλούν μία παγκόσμια γλώσσα: «Γνωρίζουμε τα παραμύθια ως παιδιά, είτε μέσω της αφήγησης, είτε ακόμη και μέσω της παντομίμας. Ζούμε με αυτά, αναπνέουμε με αυτά, ξέρουμε το τέλος τους», γράφει ο Neil Gaiman. Ορισμένα παραμύθια, όπως η Σταχτοπούτα, υπάρχουν σε πολλές κουλτούρες, αν και με μικρές διαφορετικές πινελιές σε κάθε χώρα. Όλες οι διαφορετικές εκδοχές όμως, μοιράζονται κάτι κοινό: μία σαγηνευτική ιστορία για την ανάγκη να νικήσει το καλό. 
6)Τα παραμύθια διδάσκουν στα παιδιά τα βασικά στοιχεία ενός διηγήματος, μίας ιστορίας: Τους διδάσκουν τη διαφορά ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα. Ότι οι ιστορίες μπορεί να εξελίσσονται σε άλλο περιβάλλον, σε άλλη χώρα και σε άλλο χρόνο. Ότι οι πρωταγωνιστές έχουν διαφορετικά γνωρίσματα και διαφορετικούς χαρακτήρες. Εάν το παιδί κατανοήσει αυτές τις διαφορές από πολύ μικρή ηλικία, τότε ενισχύεται η ικανότητά του να κατανοεί τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος και να προβλέπει το επόμενο βήμα.
7) Τα παραμύθια αναπτύσσουν την παιδική φαντασία: «Όταν εξετάζω τον εαυτό μου και τον τρόπο σκέψης μου, έρχομαι στο συμπέρασμα ότι το χάρισμα της φαντασίας σημαίνει περισσότερα για εμένα από οποιοδήποτε ταλέντο για αφηρημένη, θετική σκέψη. Το να ονειρεύεσαι για όλα τα σπουδαία πράγματα που μπορείς να καταφέρεις, είναι το κλειδί για μια ζωή γεμάτη με θετικότητα. Άφησε τη φαντασία σου να καλπάσει ελεύθερη και δημιούργησε έναν κόσμο στον οποίο θα ήθελες να είσαι μέσα», είχε πει ο Άλμπερτ Αϊνστάιν.
8) Τα παραμύθια προσφέρουν ηθικά διδάγματα:Τα παραμύθια θέτουν το ηθικό πρόβλημα της συνύπαρξης του καλού και του κακού (που συμβολίζουν συνήθως οι δράκοι, οι γίγαντες και οι μάγισσες). Συνήθως το καλό υπερισχύει και ο κακός χάνει. Μέσω της ταύτισης με τον ήρωα, το παιδί παίρνει το ηθικό δίδαγμα.
Πηγή: govastileto.gr 

Σάββατο 9 Ιουλίου 2016

Τα παιδιά είναι άτακτα: 8 προβληματικές συμπεριφορές και πως να τις χειριστούμε…


Τα παιδιά είναι άτακτα: 8 προβληματικές συμπεριφορές και πως να τις χειριστούμε…

Πως θα χειριστούμε τα ουρλιακτά, το ψέμα, και άλλες εξόχως προβληματικές συμπεριφορές…
Κάποιοι τα ονομάζουν παλιόπαιδα. Πάντα θέλουν περισσότερα. Προσδοκούν να γίνεται πάντα το δικό τους. Δυσκολεύονται να μοιραστούν πράγματα με άλλους. Και δεν νοιάζονται γι’ άλλους, παρά μόνο για τον εαυτό τους.
Τα κακομαθημένα παιδιά είχαν πάντα ότι ήθελαν, και τα κανάκευαν συνεχώς. Τα περισσότερα παιδιά επιδεικνύουν προβληματική συμπεριφορά κάθε τόσο. Ωστόσο, οι γονείς θα πρέπει να μάθουν να ξεχωρίζουν ένα παιδί με συνήθη προβληματική συμπεριφορά από ένα παιδί στο οποίο μπορεί να αποδοθεί αυτό το χαρακτηριστικό.
Ο Dan Kindlon, Ph.D., συγγραφέας του «Too Much Of A Good Thing», μας λέει ότι τα κακομαθημένα παιδιά είναι συχνά λιγότερο ικανά να αντιμετωπίσουν το άγχος επειδή οι γονείς τους ικανοποιούν κάθε ιδιοτροπία τους. Αυτά τα παιδιά νομίζουν ότι η ζωή είναι στρωμένη με ροδοπέταλα. Γράφει οKindlon: «Το σώμα δεν μπορεί να προσαρμόζεται στο άγχος αν δεν το βιώσει. Τα κακομαθημένα παιδιά είναι επίσης επιρρεπή στο να γίνουν εγωκεντρικοί, να θυμώνουν, να έχουν κατάθλιψη, να γίνουν υπερβολικά ανταγωνιστικά, ή στην αντίθετη πλευρά να μην έχουν κίνητρα. Μπορεί επίσης να μην έχουν αυτο-έλεγχο και έτσι να είναι πιο εύκολο να μπλέξουν με ναρκωτικές ουσίες, αλκοόλ και επικίνδυνο σεξ.».
Τι ονομάζουμε προβληματική συμπεριφορά;
Ο Δρ Lillian L. Juadiong, αναπληρωτής καθηγητής Οικογενειακής Ζωής και Παιδικής Ανάπτυξης στο Κολλέγιο U.P. Diliman’s College of Home Economics, μας βοήθησε να ετοιμάσουμε έναν κατάλογο από προβληματικές συμπεριφορές και πως οι γονείς μπορούν να τις χειριστούν το ενωρίτερα δυνατό.
1. Νευράκια
Τι κάνετε όταν ξαφνικά το παιδί σας αρχίζει να κλωτσά και να ουρλιάζει στο πάτωμα ενός καταστήματος επειδή αρνηθήκατε να του αγοράσετε το πολυπόθητο παιχνίδι; Μιλήστε από πριν στο παιδί και θέστε τους κανόνες. Πείτε του «θα σε πάρω μαζί μου στο κατάστημα σήμερα αλλά θα αγοράσουμε προμήθειες για το σχολείο και όχι παιχνίδια.». Αν παραταύτα αρχίσει κάποιο επεισόδιο στο κατάστημα, δείξτε ότι εννοείται αυτά που λέτε και τονίστε του πως «θα μιλήσετε μόνο αν σταματήσει τα νεύρα», και ότι «αν δεν σταματήσει θα φύγετε αμέσως από το κατάστημα». Αν δεν σταματήσει αρχίστε να απομακρύνεστε αργά, προσέξτε μόνο να παραμένει πάντοτε στο πεδίο ορατότητας σας.
8-provlimatikes-symperifores-ton-paidion-kai-pos-tis-chirizomaste-icon4
Ο Juadiong λέει ότι τα παιδιά πειραματίζονται στο ποια τακτική προσφέρεται για να πετύχουν το σκοπό τους. Αν αντιληφθεί ότι οι γονείς θα κάνουν πράξη αυτά που λένε, το παιδί θα συνειδητοποιήσει ότι μάταια προσπαθεί και θα σταματήσει το επεισόδιο. Αν από την άλλη το παιδί εκδηλώνει σκηνές νεύρων με κτύπημα του κεφαλιού, τότε θα πρέπει να ζητηθεί η βοήθεια ειδικού το συντομότερο δυνατό, αφού το κτύπημα του κεφαλιού είναι σοβαρό θέμα που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.
2. Πέταγμα αντικειμένων
Πρώτα, θωρακίστε το σπίτι σας! Μην βάζετε ακριβά αντικείμενα σε μέρη που μπορεί εύκολα να φθάσει το παιδί.
Όταν το παιδί πετάξει κάποιο αντικείμενο, εξηγείστε του την πραγματική χρήση του αντικειμένου, όπως «το βάζο είναι για τα λουλούδια, αν το ρίξεις μπορεί να κτυπήσεις με τα σπασμένα κομμάτια». Εξηγείστε την αξία των πραγμάτων: «Ξέρεις, αυτό το μουσικό κουτί μου το έδωσε η γιαγιά σου όσο ζούσε και θα ήθελα να το δώσω σε σένα όταν μεγαλώσεις».
3. Συχνό κλάμα
Ελέγξτε πρώτα αν υπάρχει καλός λόγος για το κλάμα. Κάτι μπορεί να ενοχλεί το παιδί, όπως για παράδειγμα μπορεί να πονά. Ρωτήστε το παιδί ευγενικά αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Πείτε του, «Δεν μπορώ να καταλάβω ποιο είναι το πρόβλημα όσο κλες την ώρα που μου μιλάς.».
8-provlimatikes-symperifores-ton-paidion-kai-pos-tis-chirizomaste-icon2
4. Κραυγές
Παρατηρήστε τους άλλους μήπως αυτοί παροτρύνουν το παιδί να μιλά δυνατά. Ίσως η νταντά του να του φωνάζει όταν εσείς απουσιάζετε από το σπίτι. Εξετάστε και τον εαυτό σας, μήπως είστε εσείς αυτός που του φωνάζετε. Υπενθυμίστε τους άλλους ενήλικες στο σπίτι να προσέχουν την ένταση της φωνής τους όταν το παιδί είναι μπροστά.
Όταν το παιδί σας μιλά φωνάζοντας, χαμηλώστε τη δική σας φωνή για να αναγκαστεί να χαμηλώσει και τη δική του. Βάλτε μουσική και δυναμώστε πολύ την ένταση της, ή κτυπήστε δυνατά τις κατσαρόλες την ώρα που θα του μιλάτε. Τώρα ρωτήστε το: «Πιστεύεις ότι οι άνθρωποι μπορούν να ακούσουν ο ένας τον άλλο με τέτοια φασαρία;». Ηχογραφείστε τη φωνή του παιδιού σας την ώρα που φωνάζει και βάλτε του μετά να την ακούσει. Ρωτήστε το: «Θας ήθελες να σου μιλώ και εγώ με τον ίδιο τρόπο;».
Είναι αναγκαίο να μεταφέρεται στο παιδί ότι μπορεί να εκφράσει ακόμα και το θυμό του χωρίς να φωνάζει. Κάντε το συνήθειο να το ακούτε όταν μιλά. Οι φωνές μπορεί να είναι ο τρόπος του για να κερδίσει την προσοχή σας.
Δείξτε του επιστημονικές απεικονίσεις του λαιμού. Εξηγήστε του για τον λάρυγγα και πως κάποιος μπορεί να αποκτήσει βραχνή φωνή αν φωνάζει. Αφήστε τον να δει το δικό του λαιμό και να αντιληφθεί τις διαφορές στον παλμό των φωνητικών χορδών όταν μιλά κανονικά και όταν ουρλιάζει. Ψάξτε μαζί να βρείτε και την επίδραση του πολύ δυνατού θορύβου στην ακοή.
8-provlimatikes-symperifores-ton-paidion-kai-pos-tis-chirizomaste-icon3
5. Χυδαία γλώσσα και βρισιές
Για τα πολύ μικρά παιδιά, η χρήση χυδαίων λέξεων μπορεί να είναι ένας τρόπος να διασκεδάσουν. Δεν το κάνουν αυτό επειδή θέλουν να βρίζουν τους άλλους ανθρώπους. Μπορούν να έχουν μόλις ακούσει κάτι νέο και το βρίσκουν διασκεδαστικό να το λένε, έτσι το λένε επανειλημμένα.
Σπάστε τη συνήθεια του ρωτώντας τον αν ξέρει τι σημαίνει. Δοκιμάστε εξηγώντας πως αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να ακούγεται από το στόμα ενός παιδιού. Ζητήστε από τους άλλους ενήλικες να μην γελούν όταν το παιδί λέει τέτοια λόγια, ακόμη και αν το παιδί ακούγεται αστείο όταν μιλά έτσι. Βάλτε στο λεξιλόγιο του νέες λέξεις, διαβάζοντας του ένα νέο βιβλίο ή διδάσκοντας το ποιήματα, στίχους και τραγούδια.
8-provlimatikes-symperifores-ton-paidion-kai-pos-tis-chirizomaste-icon6
6. Η σωματική επιθετική συμπεριφορά (τράβηγμα μαλλιών, κλοτσιές, χτυπήματα, πέταγμα πραγμάτων σε ανθρώπους)
Εξηγήστε στο παιδί σας πώς η συμπεριφορά του διώχνει τους άλλους μακριά. «Δεν θα έχεις φίλους, αν πάντα τους κάνεις κακό», θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος να του το πείτε. Επιπλέον, κάντε το να καταλάβει ότι η συμπεριφορά του δεν θα πρέπει να επαναληφθεί. Ένας γονέας που είναι επιεικής με τέτοια επιθετικότητα ή εθελοτυφλεί, στέλνει ένα μήνυμα στο παιδί ότι είναι εντάξει για αυτόν να βλέπει το παιδί του να βλάπτει άλλους ανθρώπους.
7. Το ψέμα
Μερικές φορές, τα παιδιά λένε ψέματα απλώς επειδή δεν ξέρουν ακόμα τι είναι πραγματικό και τι όχι. Ένα παιδί θα μπορούσε να ονειρευτεί κάτι και λέει στους φίλους του γι’ αυτό, πιστεύοντας ότι ήταν όλα αλήθεια αφού τα είδε στα όνειρά του. Βοηθήστε τον όσο το δυνατόν νωρίτερα για να διαχωρίσει την πραγματικότητα από τη φαντασία. Παίξτε το Παιχνίδι της Αλήθειας: «Η μαμά είναι κορίτσι, αλήθεια ή ψέματα;» «Αλήθεια», «Ο μπαμπάς είναι κορίτσι, αλήθεια ή ψέματα;» «Ψέματα», «Έχουμε δικό μας ένα αεροπλάνο, αλήθεια ή ψέματα;» «Αλήθεια» …. «είσαι βέβαιος ή απλά το έχεις ονειρευτεί αυτό;» «Ω ναι, αυτό είναι το σωστό! Ψέματα, δεν έχουμε δικό μας αεροπλάνο.».
Για τα μεγαλύτερα παιδιά, το ψέμα είναι ένας τρόπος για να αναπληρώσουν τα πράγματα που δεν έχουν. «Έχουμε επίσης τρία αυτοκίνητα!», θα μπορούσε να πει ένα παιδί, ακόμα κι αν δεν είναι έτσι. Κάντε σαφές στο παιδί σας ότι είναι εντάξει, ακόμη και αν δεν έχει πράγματα που έχουν τα άλλα παιδιά. Δώστε πολλή αγάπη και προσοχή στο παιδί ώστε να αποκτήσει σιγουριά και ασφάλεια, ακόμα και αν του λείπουν υλικά πράγματα.
8. Το φτύσιμο
Κάντε το παιδί να καταλάβει ότι δεν είναι σωστό να φτύνει, ειδικά σε άλλους ανθρώπους. Μιλήστε του για την υγιεινή και την καθαριότητα: «Το σάλιο σου έχει μικρόβια. Αν έχεις βήχα, το φτύμα σου θα μεταφέρει τα μικρόβια σε άλλους ανθρώπους». Βοηθήστε το να κατανοήσει την επίδραση των ενεργειών του, λέγοντας: «Αν φτύνεις τους άλλους, τα ρούχα τους θα λερωθούν. Θα ήθελες να σε φτύνουν και εκείνοι εσένα;».
Υπερβολική γονική ανοχή
Γιατί τα παιδιά προσπαθούν να χειραγωγήσουν τους γονείς; Οι γονείς που δεν έχουν πολύ χρόνο για το παιδί τους, έχουν συνήθως αισθήματα ενοχής, και έτσι ενδίδουν εύκολα σε ιδιοτροπίες. Σημειώστε αυτό το πολύ σημαντικό: Είναι αδύνατο να αναθρέψουμε σωτά τα παιδιά αν δεν περάσουμε χρόνο μαζί τους. Το ενεργό ενδιαφέρον για τις ζωές των παιδιών μας, όντας πρόθυμοι να ακούσουμε τι έχουν στο μυαλό τους και η συμμετοχή μας στις δραστηριότητες τους, είναι απαραίτητα για την καλή ανατροφή των παιδιών.
8-provlimatikes-symperifores-ton-paidion-kai-pos-tis-chirizomaste-icon5
Προσοχή
Ο Juadiong προειδοποιεί ότι οι συνέπειες αν κακομάθετε το παιδί σας θα είναι διαφορετικές καθώς θα μεγαλώνει. Τα ξεσπάσματα θυμού μπορεί να αντικατασταθούν με την απροκάλυπτη επανάσταση, τα ναρκωτικά και τη φυγή από το σπίτι. Το να λέει ψέματα μπορεί να εξελιχθεί σε κλοπή χρημάτων ή κλοπές σε καταστήματα. Σκεφτείτε λοιπόν τις συνέπειες αν ενδίδετε σε ότι ζητά το παιδί και αναρωτηθείτε αν δικαιολογείται τέτοια στάση εκ μέρους σας.
Το να είναι ένα παιδί κακομαθημένο, δεν είναι σύμπτωμα των πλούσιων παιδιών. Αν δεν αφήνουμε τα παιδιά να είναι υπεύθυνα για τις πράξεις τους, ή αν τους δίνουμε εύκολα ότι ζητήσουν, μπορεί να τα κακομάθουμε ακόμη και χωρίς λεφτά.
Θα πρέπει να προετοιμάσουμε τα παιδιά για τη στιγμή που θα είναι υπεύθυνα του εαυτού τους. Πρέπει να τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν τα υγιή χαρακτηριστικά και καλές συνήθειες που είναι τα θεμέλια του καλού χαρακτήρα. Πρέπει να μάθουν να χειρίζονται το άγχος, να επιδιώκουν με αποτελεσματικότητα τους στόχους που θέτουν, και να αντιστέκονται στους πειρασμούς. Για να το βοηθήσουμε αυτό, πρέπει να σταματήσουμε να τα γεμίζουμε σε υπερβολικό βαθμό με υλικά και συναισθηματικά αγαθά.
Όταν υπερπροστατεύουμε τα παιδιά μας από την αποτυχία, τις αντιξοότητες και τον πόνο, τους στερούμε την ευκαιρία να αναπτύξουν μια ρεαλιστική αίσθηση των δυνατοτήτων τους και των αδυναμιών τους και να μάθουν σημαντικές δεξιότητες αντιμετώπισης των προβλημάτων. Τους στερούμε την ευκαιρία να δημιουργήσουν έναν πραγματικό χαρακτήρα.